    |
Voor de Rosa Luxemburg expositieIn mijn vier werken voor de Rosa Luxemburg expositie, liet ik me inspireren door de brieven die deze politica schreef vanuit uit de gevangenis. Daarbij ben ik uitgegaan van de bundeling die Joke Hermsen samenbracht in haar boek: “Ik voel me in de hele wereld thuis”.  "De Vogels" - Mixed Media met MP3-speler - Wandobject - 55(H) x 50(BR) x 15(D) Over dit werk Op een veelvlakkig, gefacetteerd object zijn foto’s van armoede, oorlog, slechte arbeidsomstandigheden en voorvechters voor een betere wereld te zien. Naast Rosa Luxemburg tonen ook Karl Marx en Jules de Corte hun portret. Deze laatste, ook wel “Rode Jules” genoemd was een voor Nederland zeer kritische en eigenzinnige componist, tekstdichter en zanger in de jaren ‘60 en ‘70 van de 20e eeuw. Als op het oog van de grote vogel in het midden van het object wordt gedrukt, is het lied “De Vogels” van de Corte te beluisteren. In dit korte liedje wordt de schijnbaar eindeloze spiraal van onderdrukking, opstand en revolutie bezongen. De toevallige verbinding die het zo maakt met Rosa’s gedachtengoed is fascinerend. In haar brieven schreef Rosa Luxemburg tenslotte veel over vogels. Ter illustratie dit citaat: "Zo vandaag opeens dat roodborstje, dat mij slechts in het begin van mei een paar maal had bezocht. Ik weet niet of je van dit vogeltje en zijn gezang wat meer weet, ik heb het – zoals zo vele andere – pas hier goed leren kennen en houd er onvergelijkelijk veel meer van dan van de veelgeroemde nachtegaal. De schallende voordracht van de nachtegaal is me veel te primadonna-achtig, is te veel ingesteld op het publiek, daverende triomfen, verrukte lofuitingen."  "Sah ein Knab' ein Röslein stehn" - Bewerkt schilderij - 42(H) x 100(BR) Over dit werk Naast de politiek heeft bijna alles, vooral wetenschap, natuur, literatuur en kunst de belangstelling van Rosa Luxemburg. Ze leest niet alleen veel in de gevangenis, maar geeft ook haar mening over boeken en schrijvers. Vaak citeert ze ook gedichten of liederen. Één van de schrijvers die ze graag leest is Goethe. Hoewel ze het gedicht Heidenröslein (Heideroosje) van Goethe niet noemt, vond ik het een bij uitstek treffend gedicht over hoe menselijkheid en idealen met bruut geweld worden vernietigd... en hoe op die manier deze idealen juist worden versterkt. De laatste strofe van het gedicht - originele Duitse tekst 1827 Und der wilde Knabe brach 's Röslein auf der Heiden; Röslein wehrte sich und stach, Half ihm doch kein Weh und Ach, Mußt' es eben leiden. Röslein, Röslein, Röslein roth, Röslein auf der Heiden. De laatste strofe van het gedicht - Nederlandse vertaling En het wilde knaapje brak 't Roosje op de heide; Roosje weerde zich en stak. 't Hielp haar niets hoe zij ook sprak, Moest er onder lijden. Roosje, roosje, roosje rood, Roosje op de heide.  "Alles zal goed komen" - Mixed media - 60(H) x 30 x 30 Over dit werk Met dit "gebroken" rode hoofd probeer ik zowel de twijfel als de kracht en doorzettingsvermogen van Rosa Luxemburg weer te geven. Hoe haar eigen omstandigheden ook zijn; ze blijft geloven in een betere wereld. Veel van haar brieven sluit ze dan ook opgewekt af met een krachtig "wees rustig en vrolijk, alles zal goed komen" om haar dierbaren aan wie ze schrijft een hart onder de riem te steken.  "De Postduif" - Mixed Media met vogelkooi - 180(H) x 35 x 35 cm Over dit werk Dit beeld gaat over twee dingen. Ten eerste het gegeven, dat Rosa Luxemburg een overstelpende hoeveelheid - ongeveer 2700 bewaard gebleven - brieven heeft geschreven, die zonder meer tot de mooisten in hun genre behoren. Ten tweede had ze veel belangstelling voor vogels. Onder de talrijke studies die ze heeft gedaan zat ook ornithologie. Ze zag de vogels vanuit haar cel ook als troost en kameraad. In een brief van 2 mei 1917 schrijft ze aan Sophie Liebknecht o.a. “mijn diepste ik behoort meer aan de koolmezen dan aan partijgenoten”. Voor dit werk zijn ongeveer 200 kleine envelopjes verwerkt tot een textuur op de bovenbenen die aan veren doet denken. Luister hier naar een fragment uit deze brief van Rosa Luxemburg, gericht aan Sophie Liebknecht, voorgelezen door Hanna Petkoff.  Voor de Hannah Arendt expositie 
Aan tafel met Hannah Arendt De (digitale) collage/tekening "Bij Hannah Arendt aan tafel" is in de eerste plaats een persoonlijk associatief beeld geworden. Bij het onderzoek naar deze Grande Dame heb ik me vooral laten leiden door YouTube filmpjes. Zo waren een interview met Hannah Arendt zelf (“Zur Person”) uit 1964 en een aflevering over haar in een serie portretten over filosofen van omroep Human uit 2012 (“Durf te denken”) belangrijke inspiratiebronnen. Al vrij snel drong zich het beeld op van Hannah Arendt gezeten aan een tafel. In de “Durf te denken” aflevering over Hannah Arendt als filosoof wordt het volgende gezegd: “Arendt gebruikt de metafoor van de tafel. Een tafel verenigt mensen die eraan plaatsnemen. Maar maakt het gelijkertijd mogelijk een meningsverschil letterlijk op tafel te leggen. En zo bespreekbaar te maken.” De tafel vind ik zo’n mooi beeld omdat de aangezetenen niet meer doen dan eten of met elkaar praten. Ze zitten namelijk; het verenigt mensen in rust, met ruimte voor reflectie en contemplatie. Tevens heb ik persoonlijke associaties met de “ronde tafel” uit de legende van Koning Arthur en de tafel die in “Alice in Wonderland” dienst doet voor het theefeestje. De eerste is voor de wijsheid, de tweede biedt juist ruimte voor irrationaliteit. Hannah Arendt zelf rookt uiteraard. In het interview “Zur Person” met Günter Gaus zien we veel rookflarden voorbijkomen. Ook op de fotoportretten van haar is een sigaret vaak aanwezig. Zo’n sigarettensluier kan tegelijk dienst doen als tekstballon. Een handig grafisch hulpmiddel - bekend van strips - om teksten weer te geven. Uiteindelijk gaat het daarom: de teksten en woorden van een filosofe. In haar andere hand heeft Arendt een pen, die haar in de hand wordt geduwd door een konijn. Het konijn uit “Alice”, met de gedachte “Ik ben laat”. Oftewel: “Geen tijd te verliezen Hannah, je moet schrijven!”. Gedachten moeten worden vastgelegd. Zodat ze niet verloren gaan. Naast Arendt zit de wiskundige Alan Turing (1912-1954), een tijdgenoot van Hannah Arendt (1906-1975). In mijn beleving moesten deze twee samen aan tafel. Voor beiden was de tweede wereldoorlog bepalend voor hun leven. Arendt vooral als degene die reflecteert en nieuwe gezichtspunten ontwikkelt, Alan als degene die (met zijn ontcijfering van de Enigma code) een praktisch hulpmiddel levert. Theorie en praktijk. Daarom heeft Arendt een relatief groot hoofd en zijn de handen van Turing uitvergroot. Op de schouder van Turing dient een vredesduif als een soort whiteboard voor de letters van “Enigma”, die kris-kras door elkaar, gespiegeld en omgedraaid staan. Losse letters, waarvan het geheim door Turing werd ontsloten. Voor Hannah Arendt waren het juist de losse woorden die opnieuw gerangschikt moesten worden. Zodat nieuwe betekenissen en duidingen een plek konden krijgen. Beiden zijn niet alleen geëerd, maar waren ook slachtoffer, juist door wat zij deden. De figuren links achter Arendt, die zij niet kon redden door haar woorden en die de onmacht aantonen van welke filosofie dan ook. De chemo-spuit in Turings hand, gedwongen om in te nemen vanwege zijn “gevaarlijke” positie als homoseksueel. En tussen hen in de gifbeker van Socrates, door Arendt bewonderd. Rechts aan tafel is een zekere Donald te zien, maar dan wel in een soort kostuum dat het midden houdt tussen dat van een zakenman en een generaal. Een kleine verwijzing naar De banaliteit van het kwaad, de bekende zin van Arendt, die ik op deze manier in het beeld betrek. De groteske kop achter deze Donald is een hersenloos wezen, die het anonieme en volgzame representeert, terwijl Arendt juist oproept om vooral (zelf) te denken. Op de voorgrond is een walvis te zien, die in zijn grandeur voor het leven en de natuur staat, terwijl op zijn rug een fantasiefiguur zit die triomfantelijk muziek maakt. Klanken met tekst van Arendt. Zo is er ondanks de dreiging van oorlog en dictatuur de hoop op voorstellingsvermogen, nieuwe inzichten, en de ontembaarheid van het leven zelf. Over Peter Peter Oosterhout (1959) maakt tekeningen, schilderijen, collages (analoog en digitaal) en objecten. Woont in Lisse | atelier in Hillegom. Lid van Kunstenaarsverenigingen (AK: Amstelland, BIB: Bollenstreek, De School: Hillegom) Email Peteroosterhout59@gmail.com Instagram Klik hier Website Klik hier | |